Mój plan czytania Biblii zakończył się sukcesem! 10 marca mogłem powiedzieć: przeczytałem całe Pismo Święte. Jednocześnie regularnie opisywałem to, czym karmiłem się dzień po dniu (patrz strona Od deski do deski).
Czytania nie zaprzestałem 🙂 ale na razie zawieszam pisanie „Wyssanego z Pisma” i zapraszam do czytania mojego drugiego bloga:
Czytałem o klęsce głodu w Sudanie. Zadałem sobie pytanie: co mogę zrobić? Niestety przeczytałem też pierwszy pod tekstem komentarz – obrzydliwy. Ktoś pisał, że tak, przykro, ale czy oni się tam nie lenią? Krótko mówiąc: mają za swoje, było się tak nie rozmnażać.
Czy już tak bardzo brak wyobraźni i wiedzy, żeby wziąć pod uwagę inne czynniki? Albo nie brak wyobraźni, tylko chcemy znaleźć dla sumienia jakieś „ale”. Na każdym kroku. My – ludzie, tak w ogóle, ja też.
To tym bardziej wzmaga wolę, by jakoś pomóc, choćby banalnie i minimalnie – drobną kwotą. Na przekór. A takie wersety rozwiewają resztę wątpliwości:
Kto zatyka swe ucho na wołanie biednego – ten sam będzie wołał i nie znajdzie posłuchu. (Przyp. Sal. 21:13, NBG)
Albo:
Sprawiedliwy zapoznaje się ze sprawą biednych; niegodziwy nie zasięga o tym wiadomości. (29:7)
Czy coś trzeba dodawać? Może tylko to, że głód w Sudanie jest zaledwie jedną z wielu okazji, żeby „nie zatykać uszu”, „zapoznać się ze sprawą”. Są też inne: mniejsze i większe, bardziej i mniej oczywiste, bliższe i dalsze…
– Miałeś to już dawno zrobić.
– No wiem…
– I co z tego, że wiesz? Wiesz, a nic z tym nie robisz. Słyszałeś to powiedzenie:
lepiej wiedzieć mniej i coś zrobić, niż wiedzieć więcej i nie zrobić nic.
Mogę wiedzieć dużo na temat jakiejś książki. Mogę przeczytać ją i wszystkie komentarze i recenzje, pójść na spotkania autorskie i wieczory integracyjne dla czytelników. I może nic z tego wynikać, poza tym, że się czuję znawcą tematu. I może nawet czuję się przez to lepszy od reszty świata. Żadnego pożytku, jak napisano:
Golenie zwisają u chromego, a przysłowie na ustach głupców. (Przyp. Sal. 26:7, NBG)
A można też przeczytać streszczenie albo lepiej: jedno zdanie streszczenia. I to jedno zdanie może tak mocno zapaść w pamięć, w serce, tak zmienić sposób myślenia, że zacznę się zachowywać inaczej, w ogóle robić rzeczy, których dotąd nie robiłem.
Takim streszczeniem może być zdanie wyjęte z ust Jezusa:
Pierwsze przykazanie ze wszystkich jest to: Słuchaj, Izraelu! Pan, nasz Bóg, Pan jest jeden. Będziesz więc miłował Pana, swego Boga, całym swym sercem, całą swą duszą, całym swym umysłem i z całej swojej siły. (…) A drugie jest do niego podobne: Będziesz miłował swego bliźniego jak samego siebie. Nie ma innego przykazania większego od tych. (Mar. 12:29-31, PUBG)
– tj. właściwie cytat z Tory:
Słuchaj Israelu! Wiekuisty, nasz Bóg, Wiekuisty jest jeden! Będziesz więc miłował Wiekuistego, twojego Boga, całym twoim sercem, całą twoją duszą i całą twoją mocą. (V Moj. 6:4-9)
Wiedzieć tę jedną rzecz i cokolwiek z tym zrobić – to już sukces. I przyjemność. Chyba, że mi to zwisa – jak golenie u chromego.
Napotykam nieraz w Piśmie werset zachęcający, choć pozornie bezlitosny. W księdze przypowieści Salomona napisano:
Jeśli zwątpiłeś w dniu niedoli – wątłą jest twoja siła (Przyp.Sal. 24:10, NBG)
Zdanie zaczyna mnie zachęcać, kiedy odwrócę jego sens:
Jeśli (dopóki) nie zwątpiłeś w dzień niedoli – mocna jest twoja siła.
Ten „dzień niedoli” mógł być dawniej – przetrwałem go i wspominam jako pokrzepiający przykład. Niedolę mogę mieć i dziś, i wtedy… ufam, więc jestem.
Znajomy napisał:
tak, to dobry werset i ja nie zwątpiłem, gdy było źle, ale… wiesz, i tak myślę, że moje siły są wątłe. A jeśli cokolwiek było we mnie silne, to chyba tylko bunt – musiałem go poddać Bogu.
Rozumiem to, na swój sposób. Jest w tym wiele racji. Ale dodam jeszcze coś od siebie: zauważmy, że Salomon powiedział:
zwątpiłeś
a nie:
wymiękłeś.
Mogę czasem wymiękać, mogą mnie opuszczać siły, mogę czuć, że życie jest zbyt trudne, sytuacja mnie przerasta. Ale prawdziwa moc kryje się w nadziei, w zaufaniu, w woli, by nie zwątpić. Nawet, gdy wszystko mi mówi, że nie mam szans albo przegrana, tragedia, śmierć stała się faktem.
Jeśli nawet wymiękam, lecz nie wątpię w „dzień niedoli”, to wielka jest moja siła. Bo jej źródłem jest sam Bóg – mój Tata.
Zwykło się to rozróżniać: racjonalność i wiarę. I mówić: jeśli ktoś rozumuje, to niepotrzebna mu wiara. Nic bardziej mylnego. Chyba tylko szaleńcy nie wierzą. A reszta? Kończy tam, gdzie wiedzie ich… wiara.
Nawet racjonaliści, tacy do bólu, wierzą zmysłom i naukowcom. To pierwsze jest zawodne, jak dowodzi nauka. A sama nauka bywa zbyt trudna do pojęcia. Potrzebne jest laikom coś, co się nazywa… wiarą – przekonanie o czymś, czego nie widzę, nie mogę sprawdzić: czy jest i jakie jest.
Zwykle dlatego, że należy do przyszłości, jak obietnica. Czasem dlatego, że jest teraz, ale nie namacalne. Normalna rzecz. Każdy z nas stale w coś wierzy. Czemu się tę ludzką skłonność do wiary widzi jako upośledzenie? Czemu ten, który bierze parasol, „bo w telewizji mówili”, jest gorszy od tego, co „miał sen, w którym Bóg mu powiedział…”?
Kiedy żona mi mówi, że odwiedza babcię i żebym po pracy tam właśnie pojechał, to jej wierzę i jadę. I spotykamy się, i razem wracamy do domu. Kiedy ktoś inny mówi mi ewangelię, czemu mam nie uwierzyć? Wiem, kwestia zaufania lub zgorszenia (zachęcającego lub odpychającego świadectwa). Ale sama wiara – to dokładnie to samo.
No a zachęcających świadectw nie brakuje – można zapytać znajomych, internet. Albo poczytać list do Żydów / Hebrajczyków – znane dwa rozdziały 11-12. Tam „przez wiarę” każdy bohater coś ROBI. Jedni doczekają się efektów już za krótkiego życia, inni – typu męczennicy – w życiu po śmierci. Ale łączy ich jedno: działanie. Na podstawie pewnych przesłanek. Pewnych – to jest takich, że w nie nie wątpią. A jeśli nawet, to przez chwilę. I idą dalej.
Przez wiarę Noe, ostrzeżony przez Boga o tym, czego jeszcze nie widziano, kierowany bojaźnią zbudował arkę, aby ocalić swój dom. (11:7)
Teraz tylko jedno pytanie: w co i komu wierzę? Jaka wiara, taka meta.
Prostota i prostactwo. To pierwsze uwielbiam, drugiego nie toleruję, jak pewnie większość z was. Jak rozróżnić te dwa – oto prosty sposób.
Słuchajcie, bo wygłaszam poważne rzeczy, a me usta otwierają się na to, co proste. (Przyp. Sal. 8:6, NBG)
Otóż to, co poważne, nie musi być skomplikowane. Bo jest proste. Adresatem przysłów Salomona jest jego syn – to życiowe rady. Mało kto je lubi. Bo często zawierają napomnienie albo wydaje się, że są za mądre, trudne itp. Ale to nieprawda! Dowód? Proszę:
Fałszywa waga jest ohydą dla Wiekuistego, a pełnoważne ciężarki Jego upodobaniem. (11:1)
Innymi słowy: nie kombinuj (w najgorszym znaczeniu tego słowa). Bo to się wiąże z przekleństwem. Rób najprościej, jak się da. Jak sprzedajesz 1, to sprzedawaj 1, a nie 0,95. Albo: jak pracujesz 8 godzin, to pracuj 8. Itp.
Oto ironia: pokręcone ścieżki życiowe z dala od Bożych przykazań skłonny jestem uważać za proste, wesołe życie! A te proste jak konstrukcja cepa wskazówki – to jakaś wyższa szkoła jazdy, abstrakcja i wielka filozofia. Nie, jest przecież dokładnie odwrotnie.
Fakt, że to kosztuje: dotrzymanie słowa, uczciwość, sumienność, punktualność, a także przyznawanie się do błędów, przepraszanie i dokładanie starań, by „to się już nie powtórzyło”. Ale jeśli przywyknę do tych „pełnoważnych ciężarków”, to reszta będzie przyjemnością. Witaj prostoto. Żegnaj prostactwo i buractwo.
Dzisiaj nic nie napiszę „do słuchu”. Nie mam bon motu, puenty i „kredą w kominie” (choć lubię). Ale tylko parę myśli dręczących na temat wolności. Żeby się może komuś udzieliło. Przeczytałem:
Ale oni, nasi przodkowie, hardzie czynili; usztywnili swój kark i nie słuchali Twoich nakazów. Owszem, nie chcieli słuchać oraz nie wspominali Twoich cudów, które przy nich czyniłeś. Usztywnili swe karki, mianowali sobie wodza, by w swym uporze powrócić do niewoli. Lecz Ty ich nie opuściłeś, Boże przebaczający, łaskawy, miłosierny, nieprędki do gniewu na twarzy oraz wielkiej miłości. (Neh. 9:16-17, NBG)
Trzy zdania gwoli jasności:
Ciekawe: będąc poddanym króla, w pewnym sensie jestem niewolnikiem. Podobnie jest w republice, choć w bardziej zawoalowany sposób. Czy więc warunkiem prawdziwej wolności jest anarchia? Nie, przecież Bóg uwolnił Izraela, a przy tym miał być jego Królem. To się ze sobą nie kłóci.
Chociaż faktycznie, jest tu jest pewien paradoks: warunkiem prawdziwej wolności jest… poddanie się – temu jedynemu właściwemu Królowi. Może tak być z jednego powodu: to jedyny król, który daje wolną wolę. „Kładę przed tobą życie i śmierć, błogosławieństwo i przekleństwo”.
Jedni wybierają życie, a drudzy, bardziej lub mniej świadomie – śmierć. Zabawne, że jedni i drudzy uważają siebie za bardziej wolnych. A przecież oba wybory są równie wolne. Tylko konsekwencje są różne. I nawet nie chodzi o sąd ostateczny, który czeka wszystkich; „dobrych” i „złych”.
Napisane jest: kto choć raz zgrzeszył, ten jest niewolnikiem grzechu. To zupełnie pod włos obiegowej opinii, że wolność oznacza niezależność, czy wręcz przekorę.
Chyba dlatego właśnie powstały religie i królestwa, państwowość, do dziś silnie zazębione, żeby tę anarchię okiełznać setkami ludzkich nakazów i zakazów. A my, Polacy, wiemy dobrze, że ani obca, ani własna władza… No właśnie. Ciekawe, prawda? Ciekawe o tyle, że nie zaczyna się w Sejmie czy Episkopacie, tylko w domu. W każdym domu.
Na scenę wpada technik gwiazdora. Przystaje zaraz przy kulisach, omiata wzrokiem estradę i zamienia się w kamień. Na twarzy przerażenie.
W końcu udaje mu się wydusić parę słów:
– A wy… co wy tu teraz robicie?
– No cześć, rozstawiamy się – Odpowiada perkusista oderwany od swoich statywów.
– Ale wy wiecie, co tu się będzie działo za dwie godziny?
– No jasne, będzie świetny koncert, a my gramy support. – Uśmiecha się zadowolony muzyk. Z twarzy technika nie schodzi przerażenie.
– Nic nie rozumiesz, mister H. będzie tu grał za dwie godziny. Musisz to wszystko sprzątnąć.
Zaczęły się telefony do menedżerów. Wszystko było umówione dwa miesiące wcześniej. Ale ostatecznie support musiał zagrać… po gwiazdorze. – No i co miałem robić, musiałem się z tym zmierzyć: rozstawić bębny i zagrać po H., słynnym bębniarzu, którego przyszli słuchać moi koledzy i znajomi perkusiści. I to właśnie ich obecność była najgorsza – opowiadał Cezary Konrad.
Pierwsze dwa utwory poszły strasznie. Następne już lepiej. Ale co było najlepsze, że kiedy przeżyłem ten stres, następne grania to było kilka „życiówek”, zero oporów, spinki, wszystko mi wychodziło.
– W tej historii są trzy elementy wspólne z fragmentem księgi Ezdrasza (cytat niżej):
No a Ezdrasz mówi tak:
A kiedy to usłyszałem, rozdarłem moją suknię i mój płaszcz, rwałem włosy na mojej głowie i brodzie oraz siedziałem przerażony. Zatem zgromadzili się przy mnie wszyscy, co drżą przed słowem Boga Israela, z powodu przestępstwa tych z niewoli; a ja siedziałem przerażony aż do wieczornej ofiary. (Ezd.10:3-4, NBG)
Podobnie współczesny mu Nehemiasz:
Kiedy usłyszałem te słowa, usiadłem oraz płakałem przez kilka dni, poszcząc oraz modląc się przed obliczem Boga niebios. (Neh. 1:4)
Powodem zmartwienia Ezdrasza (tego, co odbudował Świątynię po niewoli babilońskiej i ocalił dla potomnych tekst Tory) – były małżeństwa mieszane, które stały się w Izraelu powszechne i prowadziły wprost do bałwochwalstwa. Nehemiasz (kierownik odbudowy Jerozolimy) załamał się właśnie ruiną murów świętego miasta.
Ale jakie silne emocje musiały targać jednym i drugim, jeśli wywołały taką reakcję! Co więcej, skłoniły też innych do żarliwej pokuty i działania. Oddalenie przeszło stu cudzoziemskich żon (licząc tylko te od mężów wymienionych z imienia, a może więcej) – gruba sprawa. Odbudowa murów – to też nie przelewki.
Bardzo mnie to porusza. I myślę, czy ja byłbym zdolny do tak gwałtownej i głębokiej, szczerej reakcji. Czy mogę równać się z Ezdraszem, który z racji swej misji kopisty musiał być fanatykiem pism i Słowa Bożego. Dobrze wiedział więc, jaka jest Boża wola. I tylko przez fakt, że siedział po uszy w Słowie, dostrzegł jaskrawy kontrast i całą obrzydliwość sytuacji. Nie pozwolił sobie na „przyzwyczajenie”. Modlę się o takie objawienie.
Byłem ostatnio na warsztatach perkusyjnych z Cezarym Konradem – znanym muzykiem, który nie szczędził nam – uczestnikom – różnych zabawnych i pouczających anegdot. Opowiadał na przykład:
– A teraz bez tego. – Powiedział Zbyszek Namysłowski i zasłonił, prawie oparł się o mój ride. – Ale jak to? – Pomyślałem. – No trudno, pewnie wie, co robi. – Nie muszę wam mówić, jak się męczyłem…
Każdy, kto słuchał choć trochę jazzu, wie, że bez ride’a – tego największego talerza w zestawie perkusyjnym – może być ciężko zagrać stylowy kawałek. A jednak w tym przypadku to umyślne upośledzenie perkusisty wyszło na dobre dla całego nagrania.
Przypomniało mi się to, kiedy czytałem dziś w Przypowieściach Salomona:
Całym twym sercem ufaj Wiekuistemu i nie polegaj na twojej własnej mądrości. (Przyp. Sal. 3:5, NBG)
Zatrzymałem wzrok na tych słowach, na „własnej mądrości”. Znaczy co, mam dać sobie wyprać mózg? Nie, nawet jeśli przyjmę cudze przekonania i sposób myślenia, to przyjmę jako… własną mądrość.
A może mam w ogóle pogardzić mądrością? Nie, nie mógł mądry Salomon pochwalać głupoty. Radził tylko, żeby na własnej mądrości „nie polegać”.
Zamiast tego… ufać Bogu. To znaczy powinienem robić najmądrzej, jak umiem. Ale – tak jak dziecko – nie do końca być pewnym, co z tego wyjdzie. A jeśli wyjdzie co złego, Tata naprawi.
Pamiętaj o Nim na wszystkich twoich drogach, a wtedy On wyrówna twoje ścieżki. (6)
To nie zwalnia z odpowiedzialności.
bój się Wiekuistego i stroń od złego (7b)
…ale uwalnia od presji pt. „a co, jeśli zrobię coś odrobinę nie tak?” Albo od obaw: „a co, jeśli zrobiłem wszystko dobrze, a skończy się źle?” Ufność Bogu pozwala przetrwać trudne momenty, bo mam nadzieję, że sprawy nie skończą się tak fatalnie, jak wszystko na to wskazuje.
Ufność Bogu wreszcie pozwala osiągnąć więcej, niż sobie wyobrażałem, że mogę. Bo po mojemu nie mam szans na przeskoczenie poprzeczki. „Nie polegaj na własnej mądrości”.
Wszystko się może zdarzyć, nie tylko cuda, które ludzkiej mądrości urągają. (Bogu dzięki.) Ale też czasem okazuje się, że mój ogląd rzeczy na początku był fałszywy. Nie ogarniam tej wielkiej układanki, którą Bóg rozumie i kontroluje. Muszę więc zrobić margines błędu mojej mądrości, jak największy. Zagrać czasem bez niej, jak bez tego talerza.
Dziś nieźle pogrzebałem, wybebeszyłem tekst polski, angielski i hebrajski. Wszystko po to, żeby pojąć coś bardzo ważnego, przynajmniej dla mnie. Pytam: po co to wszytko, to czytanie Biblii (zgodnie z planem w lutym skończę czytać całą!). Po co się tego uczyć, interesować? Podpowiedź mam u Salomona.
W pierwszym rozdziale (w.3) jego „przypowieści / przysłów” jest napisane, że służą one temu, by:
odebrać, przyswoić, zdobyć
nauki, pouczenie, ćwiczenie, instrukcje, przestrogę, staranne wychowanie, mądrość, umiejętność
rozważnego, roztropnego zachowania, życia, postępowania, dyscypliny (w zakresie:)
sprawiedliwości/rzetelności/uczciwości (tsedeq, צדק) – słuszności, posłuszeństwa, poszanowania prawa;
prawa/prawości, cnoty, prostolinijności (mishpat, ומשפט) – wyroków, rozporządzeń;
sądu/szczerości-transparentności-przejrzystości/prześwietlenia (meyshar, ומישרים) – spełniania wymagań.
I oczywiście odnosi się to wprost do tej księgi przysłów. Ja jednak uważam, że można to równie dobrze rozumieć jako wstęp, przypis do całej Biblii.
Na końcu jest obrazek tekstowy, gdzie można prześledzić, jak tłumacze się mordują z tym jednym wersetem. Tyle różnych wersji! Po przeczytaniu wszystkich nie wiedziałem już, o czym to. Dlaczego? Bo te trzy żydowskie pojęcia są zrozumiałe w pełni tylko dla… Żyda, który to wyssał z mlekiem matki i nauczył się w szkole. Tłumacz musi to trafnie przełożyć „na nasze”.
I ja też zabawiłem się w tłumacza. Być może cała zabawa polega na tym, że są to wyrazy bliskoznaczne. Trzeba więc zlepić wszystko razem jak różnobarwne kulki plasteliny, pomiętosić, pomieszać i tak połknąć.
A może dobrze jednak trochę pofilozofować? Bez przesady, ale zastanowić się chociaż, czym się różni jedno od drugiego i od trzeciego. Ja widzę to tak (trochę projektowo): mam cel (prawo), realizację (sprawiedliwość), ocenę (sąd). Co ciekawe, ta „realizacja” została wymieniona na pierwszym miejscu, jakby nie po kolei.
To mówi mi coś istotnego: dobre uczynki (sprawiedliwości), np. troska o sieroty i wdowy – nie mają być wykonywane z nieustannym oglądaniem się na wskaźniki ustalone przez szefa. Czy już osiągnąłem, co trzeba? Również daleko jeszcze do końcowego sądu – ewaluacji, oceny, podsumowań – to rzecz Boga, nie moja (choć autokorekta na każdym etapie jest cenna).
To Bóg poucza mnie, jak ten cały bałagan powinien wyglądać (prawo), a jak wygląda (sąd). On wskazuje drogi i bada serce. Ale najpierw daje pragnienie po prostu pięknego, owocnego, dobrego życia (sprawiedliwości, świętości). Coś, co pociąga, nie straszy!
